سازمان نوسازی و بهسازی شهر قزوین

 

يکي از ابنيه دوره صفويه ، مجموعه ارگ سلطنتي شاه طهماسبي است . اين کاخها دردوره آباداني ناحيه وسيعي از شهر را فرا گرفته است . اين مجموعه توسط شاه طهماسب در سال 966 هجري قمري بنيان نهاده شد و شاه عباس اول آن را توسعه بخشيد .

کاخ هاي شاهي داراي هفت درب بوده که يکي از آنها عالي قاپو يا عالي قاپي نام داشته و ديگري درب ميدان اسب بوده است . سر درب عالي قاپو از آثار شاه عباس است و کتيبه اي به خط ثلث زيبا از عليرضا عباسي نقاش و خوشنويس آن زمان در بالاي اين سر دروجود دارد و قسمت فوقاني کتيبه ، در وسط سردرب ، پنجره اي مشبک و بزرگ از کاشي معرق تعبيه شده و پنجره ديگري نيز مقابل اين پنجره درديوار کرياس* قرار دارد که يکي رو به حياط و ديگري رو به خيابان سپه است .

امروز از کاخ هاي شاهي صفويه به جزء سر درب عالي قاپو و بخشي از محوطه داخلي و عمارت چهل ستون که به موزه تبديل شده اثري بيش باقي نمانده است . عمارت عالي قاپو در انتهاي شمالي خيابان سپه قرار گرفته و خوشبختانه سردرب و مدخل و کرياس وگوشواره هاي طرفين آن سالم مانده است و در زمان شاه طهماسب در جنوب و مغرب مجموعه کاخهاي سلطنتي ميدان بزرگ و مشجري به نام سعادت آباد ساخته شده بود که از سمت غرب تا محوطه بازار ادامه مي يافت .در شمال مجموعه کاخ ها عمارت چهلستون يا کلاه فرنگي قرار داشته که امروزه به صورت يک بناي دو اشکوبه ** باقي مانده است که اشکوب اول آن از آثار صفوي و اشکوب دوم از بناهاي دوره قاجاريه است . در گذشته به جاي عمارات کنوني اطراف چهل ستون ، باغ وسيعي وجود داشت که در جهت جنوب غربي آن بناهاي عظيمي موسوم به ديوان خانه ساخته شده بود که علي رغم نام آن سبک کاملي از معماري صفويه را مشخص مي نمود و در واقع قسمتي از عمارات مجموعه کاخهاي سلطنتي را تشکيل مي داد . اما امروزاز اين بنا اثري برجاي نمانده است .

ناصر الدين شاه قاجار در " سفرنامه فرنگ" ( سفر سوم ، اول محرم 1306 تا ماه صفر 1307 هجري قمري ) مي نويسد : ((. . . . امروز بايد برويم قزوين . . . رانديم ، رسيديم به باغستان . . . خيابان خوبي هم مشجر آقا باقرخان ساخته است . خيلي خوب خياباني است . از دروازه الي مهمانخانه ، من توي کالسکه بودم . . . همين طور رانديم تا وارد آلاقاپو شديم . اين قزوين ،آن قزوين دوازده سال پيش آمديم نيست ،عوض شده است . در حقيقت آقا باقرخان سحر کرده تمام عمارات و باغها را بطور بسيار خوب همه را تعمير کرده است . در حقيقت از نوساخته است . . . . کلاه فرنگي صفويه منزل ماست . توي باغ بزرگ . زير کلاه فرنگي حوضخانه بسيار بسيار قشنگي است . . . امشب هم خيابان جلو آلاقاپو را آقا باقرخان چراغان کرده و آتشبازي چيده است . . . . ))

 

 

 

*کرياس : آستانه ، خلوت خانه

** اشکوبه : طبقه